Hoàng đàn tuyết Lạng Sơn là một loài cây quý hiếm của Việt Nam, có giá trị cao về kinh tế và văn hóa. Tên gọi "hoàng đàn tuyết" xuất phát từ một hiện tượng đặc biệt ở loài cây này. Khi gỗ hoàng đàn Lạng Sơn tiếp xúc với không khí, tinh dầu trong gỗ sẽ kết tinh và tạo thành một lớp bột trắng mịn như tuyết bám trên bề mặt gỗ. Lớp "tuyết" này càng dày và rõ nét hơn ở những cây hoàng đàn già, nhiều năm tuổi và có hàm lượng tinh dầu cao.
Phân loại khoa học:
- Giới (Kingdom / regnum): Plantae (Giới Thực vật)
- Bộ (Order / ordo): Pinales (Cypress, Bộ Thông, Bộ Tùng bách)
- Họ (Family / familia): Cupressaceae (Cypress Family, Họ Hoàng đàn, Họ Bách)
- Chi/ Giống (Genus / genus): Cupressus (Cypress, Chi Hoàng đàn, Chi bách, ) w
- Loài (Species):
- Cupressus torulosa D.Don (hoặc Cupressus tonkinensis Silba - đây là tên đồng nghĩa) (Hoàng đàn tuyết Lạng Sơn, Hoàng đàn đỏ, Hoàng đàn hữu liên) w
- Cupressus funebris Endl.: Loài này thường được tìm thấy ở các vùng núi đá vôi ở Việt Nam.
Cupressus torulosa D.Don (hoặc Cupressus tonkinensis Silba - đây là tên đồng nghĩa) (Hoàng đàn tuyết Lạng Sơn)
Hình:
Cupressus torulosa D.Don |
Cupressus torulosa D.Don (Hình lấy từ đây) |
"Tuyết" (Tinh dầu tiết ra trên sản phẩm gỗ Hoàng đàn tuyết Lạng Sơn) |
Đặc điểm :
- Thân cây: Thân gỗ to, thường xanh, cao 15-20m, có cây cao hơn, đường kính thân có thể đạt tới 1-2m. Vỏ thân màu xám nâu, nứt dọc.
- Tán lá: Hình tháp, rộng. Cành non vuông, màu xanh lá cây.
- Lá: Hình vảy, nhỏ, màu xanh đậm, mọc đối chữ thập, xếp thành 4 dãy, ôm sát cành.
- Nón quả: Hình cầu hoặc hình trứng, đường kính 1,5-2cm, khi chín có màu nâu đen. Mỗi nón có 6-8 vảy, mỗi vảy mang 6-8 hạt.
- Hạt: Nhỏ, có cánh mỏng.
Gỗ (Hình lấy từ đây) |
- Phân bố: Chủ yếu ở vùng núi cao Lạng Sơn, trên độ cao 800-1500m so với mực nước biển, tập trung ở huyện Hữu Lũng.
- Sinh trưởng: Chậm.
- Ưa sáng: Cần nhiều ánh sáng để phát triển.
- Ưa đất: Đất feralit đỏ vàng, tầng đất dày, thoát nước tốt.
Giá trị:
- Gỗ: Gỗ hoàng đàn tuyết Lạng Sơn có màu vàng nhạt đến nâu đỏ, thớ gỗ mịn, mùi thơm đặc trưng, ít bị mối mọt, có giá trị kinh tế cao, được dùng làm đồ mỹ nghệ, đồ thờ cúng, trầm hương.
- Tinh dầu: Chứa nhiều hoạt chất có tác dụng kháng khuẩn, kháng nấm, chống oxy hóa, được sử dụng trong y học và làm nước hoa.
- Bảo tồn: Hoàng đàn tuyết Lạng Sơn là loài cây quý hiếm, đang bị đe dọa tuyệt chủng, được liệt kê trong Sách Đỏ Việt Nam và Danh mục thực vật rừng, động vật rừng nguy cấp, quý hiếm (nhóm 1A). Hiện nay, có nhiều nỗ lực bảo tồn và phát triển loài cây này.